9. Zachter, minder, trager, zwakker: Het appel van existentiële onzekerheid op het hoger onderwijs

Het Trimbosrapport uit 2023 met de veelzeggende titel Harder, better, faster, stronger? agendeert de rol van onzekerheid in relatie tot prestatiedruk. De onderzoekers signaleren een ‘opeenstapeling van onzekerheden’ waar studenten onder lijden. Centrale vraag in dit hoofdstuk is daarom: hoe kan het hoger onderwijs reageren op de noodkreet die uit het Trimbosrapport klinkt en studenten beter leren omgaan met onzekerheid? Allereerst wordt geconstateerd dat meritocratie mede debet is aan onzekerheid en bovendien op een technocratische wijze kijkt naar de bestrijding daarvan. Vervolgens wordt betoogd dat het meritocratische denken door zijn technocratische karakter niet in staat is om de problematiek van onzekerheid te adequaat adresseren. Meritocratie miskent te veel het existentiële karakter ervan. Die dimensie ontbreekt ook in het Trimbosrapport, waardoor de repertoires die de onderzoekers aanreiken, tekortschieten. Daarom bepleiten de auteurs een perspectiefwisseling, waarbij aanknopingspunten worden gezien in aandacht voor de levensbeschouwelijke dimensie in het onderwijs voor een betere omgang met onzekerheid. Uitgewerkt wordt hoe het hoger onderwijs existentiële kwesties een plek kan geven in het curriculum, welke pedagogische kwaliteiten docenten daarvoor nodig hebben en welke eisen dit aan de schoolomgeving stelt.