4. Woede: Productieve verontwaardiging en de leerschool van de monastieke spiritualiteit

De woede geldt als een van de zeven hoofdzonden. Maar woede in de vorm van productieve verontwaardiging kan ook een motor zijn voor veranderingen en voor maatschappelijke omwentelingen. Zo is ook de toorn van God in de Bijbel gericht op gedragsverandering. Van het dubbele karakter van de woede waren middeleeuwse theologen als Thomas van Aquino zich bewust. De woede is voor hem verbonden met de hoop dat het kwaad overwonnen kan worden en met de moed om het kwaad te weerstaan. In de christelijke traditie is die gedachte echter overvleugeld door de aan de antieke filosofie ontleende gedachte dat de woede een ongecontroleerde emotie is die onderdrukt moet worden. Dit werkte ook door in de vroege monastieke traditie. Voor monniken gold de woede als een zonde, die met wortel en tak uitgerukt moet worden. Benedictus van Nursia toonde in het begin van de zesde eeuw in zijn regel voor monniken meer psychologisch inzicht. Hij ontkende de werkelijkheid van de woede niet, maar gaf het advies haar niet de vrije loop te laten. De woede moet beteugeld worden en ingezet worden om het goede te bewerkstelligen. Zij moet van destructieve woede worden omgebogen tot constructieve woede.